Zaburzeniom językowym w afazji często współtowarzyszą inne deficyty będące skutkiem uszkodzenia mózgu. Mogą to być:
- tzw. deficyty poznawcze np. zaburzenia uwagi, pamięci
- zaburzenia złożonych czynności ruchowych przy braku niedowładu (upośledzenie wykonywania wyuczonych czynności) – tzw apraksja lub dyspraksja
- zaburzenia analizy bodźców zewnętrznych (wzrokowych, słuchowych lub dotykowych – tzw. agnozja
- deficyty wzrokowe (ubytki pola widzenia)
- deficyty postrzegania (tzw zespół pomijania/zaniedbywania stronnego – najczęściej brak świadomości istnienia i niedostrzeganie jednej połowy pola widzenia lub jednej połowy ciała)
- deficyty ruchowe i czuciowe, dotyczące najczęściej kończyn jednej połowy ciała oraz, co istotne z logopedycznego punktu widzenia, porażenia czy niedowłady mięśni twarzy, języka i podniebienia miękkiego i inne
- inne: np. zaburzenia napędu (adynamia, spowolnienie)
Afazja pociąga też często za sobą niekorzystne objawy ze sfery emocjonalno-motywacyjnej, takie jak: częste zmiany nastroju (tzw. labilność emocjonalna), obniżone samopoczucie, smutek, rezygnacja, izolowanie się od ludzi, lęk przed wychodzeniem z domu, nie rzadko depresja.
Najlepsze efekty daje całościowe podejście do problemów osoby z afazją i kompleksowy model rehabilitacji afazji obejmujący poniższe cele.
- Przede wszystkim:
- jakościowa i ilościowa poprawa mowy oraz jej rozumienia oraz restytucja czytania i pisania
- Ale także:
- poprawa mechanizmów uwagi i pamięci
- poprawa sprawności całego aparatu mowy w przypadku występowania niedowładów mięśni warunkujących prawidłową mimikę twarzy, artykulację, połykanie, a czasem też mięśni odpowiadających za oddychanie i fonację (w przypadku współwystępującej dyzartrii)
- eliminacja niektórych innych zaburzeń towarzyszących afazji np. zaburzeń praksji czy zaniedbywania stronnego
- I wreszcie co równie ważne:
- poprawa ogólnego samopoczucia pacjenta
- redukcja lęku w kontaktach z osobami spoza rodziny
- budzenie motywacji do intensywnej walki o powrót mowy
- pomoc w „odnalezieniu się” w życiu na nowo